اين بيماري مسري مي باشد و بايد پرنده بيمار را از ساير پرندگان جدا كرد. چشم درد ميتواند به علت سرماخوردگي و يا تماس چشم پرنده با چوب نشيمن كثيف يا چيزهاي آلوده و يا به علت يك بي نظمي داخلي و وجود عفونت در خود چشم بوجود آمده باشد و نبايد نسبت به آن بي اعتنا بود.
علايم: جراحات پلك ها ، خارج شدن مايع و قي از چشمها ، پلك هاي بهم چسبيده.
علل بيماري: جريان هوا ، اتاق پر دود ، ميكروب
مداواي بيماري: استفاده از قطره هاي شستشو دهنده چشم مانند : آب بور ، محلول بابونه و پمادهاي آنتي بيوتيك
روش ديگر اينكه چشم پرنده را با استيد بوريكي كه براي چشم انسان تهيه كرده اند بشوييد سپس محلول 10% آرژيرول به داخل چشم بريزيد اين محلول بايد تازه و مطمئن باشد . ميتوان به جاي آن نيز يك قطره روغن كرچك به چشم پرنده بريزيد كه جانشين خوبي براي آرژيرول مي باشد.
روش ديگر : ابتدا چشم کبوتر را با يك قطعه پنبه استريل آغشته به اسيد بوريك شست و شو داده سپس روغن پنسيلين مخصوص چشم را به چشم پرنده بماليد. اين كار چند روز بايد ادامه يابد.
بیماری خس خس سینه :
اين بيماري به دو علت بوجود مي آيد: 1- تغييرات شديد و ناگهاني دما 2- تغذيه از دانه هاي كثيف و آلوده به گرد و فضولات خود يا کبوتر هاي ديگر.
علامت اين بيماري تنفس با صدا و با منقار نيمه باز است . در عين حال نفس بريده بريده مي باشد.
درمان: استفاده از شربتهاي سينه و داروهاي ضد سرفه و مخلوط كردن يك قاشق چايخوري الكل طبي رقيق با دو قطره گليسيرين در آب آشاميدني پرنده .
و يا حل كردن يك قرص قابل حل 50 ميليگرمي ترامايسين در يك فنجان آب و ريختن آن در جاي آب پرنده است. اين محلول براي برونشيت ، سرما خوردگي و اسهال پرنده نيز مفيد است.
بيماري آسم:
علائم: اين بيماري تمامي علايم بيماري سرماخوردگي را دارد به اضافه تنفس سخت با دهان باز .گاهي نيز تنفس پرنده همراه با صدا مي باشد.
درمان: دو قطره يد خوراكي را در 28 گرم آب نوشيدني حل كرده و روزي سه مرتبه از آن به پرنده داده شود. جاي پرنده بايد گرم باشد. ميتوان كمي بخار اكاليپتوس نيز در محل اتاق پرنده استفاده نمود اما اين بخار نبايد زياد باشد زيرا موجب خفگي پرنده خواهد شد. اين درمان بايد تا بهبودي كامل پرنده ادامه يابد . با افزايش آثار بهبودي بايد درمان نيز با فاصله انجام شود. تغذيه پرنده نيز بايد مقوي باشد.
گرفتگي مجراي تخم گذاري پرنده:
علايم: کبوتر ماده با پرهاي پف كرده بي تحرك مي ماند و معمولا پس از چند ساعت تلف خواهد شد.
علل : احتمالا پرنده قادر به دفع تخم آماده از مخرج نمي باشد. ماده هاي جوان اغلب دچار اين ناراحتي مي شوند. در بعضي مواقع نيز پوسته تخم تشكسل نشده و موجب اين عارضه مي شود.
مداواي بيماري: ماليدن يك قطره خوراكي مايع در داخل و اطراف مخرج و گرم نگهداشتن پرنده. ماساژ نرم و با احتياط اطراف مخرج.
توجه: هيچگاه نبايد پوسته تخم را به طرف داخل بدن پرنده فشار داد.
غده يا ورم جلدي(طعمه) :
ورم زير جلدي در کبوتر به علت مسدود شدن يكي از روزنه هاي ترشحات طبيعي بدن اتفاق مي افتد. اين روزنه ها كه كارشان بيرون دادن بعضي از ترشحات طبيعي و داخلي بدن پرنده است گاهي بسته شده و ترشحات راهي به بيرون نخواهند يافت در نتيجه در زير پوست پرنده جمع شده و بتدريج تراكم اين ماده زياد شده و تشكيل توموري را در بدن کبوتر ميدهد.
درمان: همين كه تومور كاملا رشد كرده و بزرگ شد و پوست روي آن كشيده و نازك گرديد موقع آن رسيده كه آنرا از زير پوست درآورند. پوست نازك شده را با يك تيغ تيز و استريل شده بشكافيد و ماده پنيري شكل داخل آن را بيرون بياوريد . سپس به سر يك چوب خلال دندان پنبه استريلي بپيچيد و زخم ايجاد شده را با آب استريل با دقت بشوييد. بعد از آن پرنده را در قفس و مكاني راحت و بي سر و صدا قرار دهيد و اطراف قفس را با پارچه اي بپوشانيد تا از جست و خيز و فعاليتهاي اضافي پرنده جلوگيري شود
عفونت روده:
علايم : پاشيده شدن فضله به بيرون در حاليكه به رنگ سبز مي باشد .
مداواي بيماري: گرما ي محيط نگهداري پرنده بيمار بين 30 تا 32 درجه باشد. تاباندن نور مادون قرمز ، استفاده از چاي معمولي ، ذغال پرنده . در صورت وجود زخم هاي ويروسي ، استفاده از انتي بيوتيك ها يا سولفوناميد مؤثر است.
يبوست:
علايم : در اين بيماري پرنده با پرهاي پف كرده به گونه اي بي تفاوت در قفس مي نشيند و سعي در دفع فضله مي كند بدون آن كه نتيجه اي بگيرد. پرنده رفتاري شبيه به بيماري گرفتگي مجراي تخم گذاري از خود نشان مي دهد. از ديگر علائم ميتوان به كمي اشتها ، سستي و بيحالي و دفع فضولات با زحمت زياد همراه با تكان دادن خود و وجود رنگ سياه در فضولات پرنده و خشك بودن آن اشاره كرد.
علل بيماري: مصرف خوراك مانده و تغذيه از اشياء غير مجاز
مداواي بيماري : ماليدن روغن خوراكي مايع به مخرج پرنده . چكاندن يك قطره روغن كرچك يا روغن پارافين مايع در منقار پرنده .
اين بيماری در اثر باکتری درشتی به نام مگا باکتر که به خانواده لاکتو باسيلاسه تعلق دارد بوجود می آيد و در کبوتر - فينچ - مرغ عشق و برخی طوطی های کوچک ديده شده است . بيشتر مواقع اين باکتری در طول دوران توليد مثل و پرورش جوجه ها مسئله ساز می شود ولی تقريبا هميشه با يک عامل مستعد کننده مثل تراکم زياد يا سوء تغذيه همراه است . تنها نشانه بيماری از دست دادن تدريجی و بسيار آهسته وزن بدن است بطوری که طی مدت دوازده تا هجده ماه پرنده را از پا در می آورد عامل بيماری از طريق فضولات در محيط پخش می شود و از راه خوراکی سايرپرنده ها را مبتلا می کند . در کالبد گشايی زخم يا تورم پيش معده در ناحيه اتصال آن با سنگدان قابل مشاهده است که می تواند همراه يا بدون خونريزی باشد.
پرها و اختلالات آن:
پرریزی : پرریزی عملی فیزیولوژیک و طبیعی است که در طی آن کبوتر سالی یکبار در پایان تابستان ویا بهار اقدام به تعویض پرهای خود(بطور ژنتیکی) می نماید.در کبوترهای مسابقه ای پرریزی در حدود دو هفته و نیم طول می کشد.پرهای شکسته فقط در هنگام پرریزی تغییر می یابند.
عوامل موثر بر پرریزی: تا کنون عوامل کنترل کننده پرریزی و روش کار آنها کاملا مشخص نشده است.فقط این امر مشخص است که پرریزی و در آمدن پر ها توسط هورمونهای تیروئیدی کنترل می شوند. عوامل خارجی موثر بر پرریزی عبارتند از: کمبود مواد غذایی-کمبود آب-افزایش شدید و طولانی دمای محیط-زخمها و همچنین بیماریها.میزان تابش نور طبیعی یا مصنوعی و مدت تابش آن تاثیر مستقیم بر پرریزی دارد. مشکلات و اختلالات پرها : ۱ - در هنگام رشد پرها کوچک و سخت بوده و رگهای خونی فراوان دارند در نتیجه به آسانی می شکنند.علت این حالت کمبود مواد غذایی است. ۲-گاهی اوفات در پرها شکافهایی دیده می شودکه باعث می گردد پر به آسانی بشکند.این عارضه در اثر آلودگی پرها به شپش-جرب و یا کنه اتفاق می افتد و باید درمان گردد. ۳- کبوترهای سالم یک ماده چرب ترشح می کنندکه از خیس شدن پرها جلوگیری کرده و آنها را جهت پرواز نرم می کند.بیماری و عدم رعایت بهداشت ترشح این ماده را تحت تاثیر قرار می دهد و در نتیجه پرها آسیب می بینند و پرواز پرنده را مشکل می سازند. ۴- سو تغذیه باعث غیر طبیعی شدن پرها و یا تغییر غیرطبیعی رنگ آنها می گردد